Woondichtheid en woningvoorraad

Toename bebouwde ruimte deze eeuw grootst in Randstad  

Het CBS heeft in 2022 nieuwe analyses uitgevoerd met betrekking tot het bodemgebruik in Nederland. Tussen 2000 en 2017 is er in Nederland 45,6 duizend hectare bebouwd terrein bij gekomen: iets minder dan de oppervlakte van de gemeenten Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, De Ronde Venen én Stichtse Vecht bij elkaar. De provincie heeft de regie over de ruimtelijke ordening en geeft in overleg met de betrokken gemeenten aan welke ruimte gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld woningbouw. Tussen 2000 en 2017 kreeg ruim 2 procent van de totale oppervlakte van Nederland (het overgrote deel agrarisch terrein) een ander gebruiksdoel. Van de bebouwing die er tussen 2000 en 2017 is bijgekomen ligt 37% in de Randstad.  

De toename van de bebouwde ruimte is in de Randstadprovincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland het grootst als deze ruimte wordt afgezet tegen de landoppervlakte. In Nederland is de bebouwde ruimte gemiddeld 15 procent, in Zuid-Holland groeide de bebouwde ruimte naar 29 procent.  

Oppervlakte bebouwde ruimte  

In alle provincies is het aandeel woongebied gegroeid: voornamelijk in gemeenten met VINEX-wijken. Na Flevoland was Utrecht de snelstgroeiende gemeente qua woongebied tussen 2000 en 2017. Wat betreft de gemeenten binnen de provincie Utrecht zorgden met name de gemeente Houten (40%) en de gemeente Utrecht (30%) voor groei van het woongebied.  

Groei woongebied, 2000-2017 

Van alle provincies zijn de bedrijventerreinen in de provincie Utrecht daarentegen het minst hard gegroeid in de periode van 2000-2017. In de provincies Groningen en Flevoland was de groei van bedrijventerreinen ook beperkt. De bedrijventerreinen groeiden met name in de provincies Zuid-Holland en Noord-Brabant: vooral door de aanleg van de Tweede Maasvlakte.  

Groei bedrijventerrein, 2000-2017 

Provincie Utrecht heeft hoge bevolkingsdichtheid

Gemiddeld wonen er in Nederland 519 inwoners op één vierkante kilometer. Voor de provincie Utrecht geldt een veel hoger cijfer, namelijk 916. Utrecht komt daarmee op de derde plaats van meest dichtbevolkte provincies in ons land, na Zuid-Holland (1.380 inwoners per km²) en Noord-Holland (1.084 inwoners per km²). De dunst bevolkte provincies van ons land zijn Friesland (195 inwoners per km²) en Zeeland (216 inwoners per km²).

Binnen de provincie Utrecht zijn de gemeenten Utrecht (3.830), Veenendaal (3.438) en Nieuwegein (2.717) het dichtst bevolkt. De minste inwoners per vierkante kilometer wonen er in de gemeenten Lopik (191), Oudewater (261), Eemnes en Renswoude (ieder 302).

Bevolkingsdichtheid naar provincie (2021). Bron: CBS.

Indeling provincie en Utrechtse gemeenten naar stedelijkheidsklassen 

Alle inwoners ingedeeld naar stedelijkheidsklasse 

Het CBS deelt alle inwoners van Nederland in naar stedelijkheidsklassen. Hierbij gaat het niet zozeer om ‘hoe groot de gemeente is’ waar men woont, maar om de adressen-dichtheid per vierkante kilometer. Iemand kan dus in een sterk verstedelijkt gebied wonen, terwijl het toch om een gemeente gaat van geringe omvang. Andersom kan ook: iemand woont in een grote gemeente (bijvoorbeeld Utrecht) maar woont volgens de CBS-normering toch ‘weinig stedelijk’. Het CBS hanteert de navolgende criteria voor de stedelijkheidsklassen: 

• Zeer sterkte stedelijkheid: 2500 adressen of meer per km2 

• Sterke stedelijkheid: 1500-2500 adressen per km2 

• Matige stedelijkheid: 1000-1500 adressen per km2 

• Weinig stedelijkheid: 500-1000 adressen per km2 

• Niet stedelijk: minder dan 500 adressen per km2 

Provincie Utrecht sterker verstedelijkt dan Nederland gemiddeld 

Voor Nederland als totaal geldt dat 24% van de bevolking zeer sterk stedelijk woont, 25% sterk stedelijk, 17% matig stedelijk, 17% weinig stedelijk en 17% niet stedelijk. De provincie Utrecht wijkt hierin af doordat zij relatief meer bewoners heeft die sterk stedelijk wonen (32% ten opzichte van 25% in heel Nederland) en relatief minder bewoners heeft die niet stedelijk wonen (9% ten opzichte van 17% in heel Nederland). De provincie Utrecht kan als relatief sterker verstedelijkt worden aangeduid dan Nederland gemiddeld. 

Bron: CBS 

Utrechtse gemeenten naar stedelijkheidsklassen 

Voor de gemeenten Utrecht (67%), Veenendaal (36%) en Amersfoort (30%) geldt dat zij bovengemiddeld veel inwoners hebben die ‘zeer sterk verstedelijkt’ wonen, dat wil zeggen in een gebied met meer dan 2500 adressen per vierkante kilometer. Voor Nederland gemiddeld gaat het om 24% van alle inwoners. 

Utrechtse gemeenten met een relatief sterk stedelijk karakter zijn Houten (60%), Nieuwegein (57%) en IJsselstein (54%). De percentages staan voor het aantal inwoners dat in een gebied woont met 1500 tot 2500 adressen per vierkante kilometer. Voor Nederland gemiddeld gaat het om 25% van alle inwoners. 

Gemeenten met een matig stedelijk karakter (1000-1500 adressen per vierkante kilometer) zijn Woudenberg (52%), Eemnes en Oudewater (44%). Gemiddeld in Nederland woont 17% in een dergelijke stedelijkheidsklasse. 

Weinig stedelijk (500-1000 adressen per vierkante kilometer) zijn vooral de gemeenten Bunnik (75%), Renswoude (64%) en Montfoort (58%). Gemiddeld in Nederland gaat het om 17% van de inwoners die zo woont. Niet stedelijk wonen vindt vooral plaats in de Utrechtse gemeenten Lopik (62%), Renswoude (36%) en Vijfheerenlanden (35%). Gemiddeld in Nederland woont 17% van de inwoners in een gebied met een dergelijke adres-dichtheid van minder dan 500 per vierkante kilometer. 

Provincie Utrecht heeft hoogste percentage woonterrein van Nederland

In heel Nederland is ongeveer 6% van het grondoppervlak in gebruik voor wonen, voor de provincie Utrecht ligt dat op 11%, waarmee het de hoogste score is van heel Nederland. Het gebruik van oppervlak voor wonen wordt hier (volgens CBS-standaard) breed opgevat en bevat niet alleen grond voor woningen zelf, maar ook voor primaire voorzieningen als (buurt)winkels, scholen voor kleuter- en basisonderwijs, straten, kleinere groenvoorzieningen en dergelijke. Van alle provincies hebben Flevoland en Zeeland het laagste aandeel woonterrein, namelijk 2%.

Binnen de provincie Utrecht hebben de gemeenten Veenendaal (38%), Amersfoort (28%) en Nieuwegein (28%) het grootste aandeel woonterrein,  de gemeenten Lopik (2%) en Oudewater (3%) hebben het laagste aandeel.

Bron: CBS

Woonterrein per gemeente als deel van totale oppervlakte (2015)

Bron: CBS