Cultuur

Gemiddelde reisafstand tot bibliotheek, naar gemeenten in provincie Utrecht (2020)

Bron: CBS

Activiteiten spelen een steeds grotere rol

Bibliotheken hebben naast het uitlenen van boeken ook steeds vaker andere belangrijke functies. Het organiseren van activiteiten speelt een steeds grotere rol in de praktijk van de bibliotheekorganisaties. In 2019 zijn er 15 procent meer activiteiten georganiseerd dan een jaar eerder, ruim 220 duizend in totaal. Bibliotheken geven op deze manier invulling aan de maatschappelijke kernfuncties die beschreven staan in de bibliotheekwet. Een van deze kernfuncties is ‘educatie en ontwikkeling’. Bijna de helft van de activiteiten stond in 2019 in het teken van deze kernfunctie: activiteiten rondom mediawijsheid, taalvaardigheid en digitale vaardigheden. Activiteiten die aan andere kernfuncties raken zijn bijvoorbeeld leesclubs, boekpresentaties, debatten en informatiebijeenkomsten.

Bron: CBS; Bibliotheken organiseren meer activiteiten)

Meer e-books en luisterboeken, dalende trend fysieke boeken zet door.

De uitleen van e-books in Nederland blijft stijgen. In 2019 zijn er 3,9 miljoen e-books uitgeleend. 6 procent van het aantal door de openbare bibliotheek uitgeleende boeken zijn e-books. Ook het aantal downloads van luisterboeken kende een forse toename (33%). In 2019 waren er bijna 1,8 miljoen downloads. Het aantal uitgeleende fysieke boeken daalt daarentegen al jaren. In 2019 was er sprake van afname van 4 procent vergeleken met 2018. Ondanks de dalende trend vormt de uitleen van fysieke boeken nog het overgrote deel van het totale aantal uitleningen.

Bron: CBS Bibliotheken organiseren meer activiteiten (cbs.nl)

Provincies Utrecht en Groningen grootste aandeel leden met digitaal abonnement

3,6 miljoen Nederlanders zijn lid van de bibliotheek. Het CBS geeft aan dat 7 op de 10 kinderen in 2019 lid waren van de bibliotheek, tegenover 1 op de 10 volwassenen. Cijfers van de Koninklijke Bibliotheek laten zien dat er tussen 2015 en 2018 een afname is in het totale aantal leden van de bibliotheek. In de provincie Utrecht is in 2017 een toename van het aantal leden te zien, maar in 2018 is het ledenaantal bijna weer op het niveau van 2015-2016 (rond 264.000 leden). Het aandeel leden met digitale accounts is toegenomen. Waar in 2017 9,9% van het aantal leden een digitaal abonnement had, is dit in 2018 toegenomen naar 11,3%. De provincies Groningen en Utrecht kennen het hoogste aandeel (resp. ruim 14 en 13 procent). Met een digitaal lidmaatschap heb je enkel toegang tot de online bibliotheek en kun je geen fysieke boeken in een openbare bibliotheek lenen.

Bron: KB (cijfers per mail aangeleverd) en CBS Bibliotheken organiseren meer activiteiten (cbs.nl)

Afname aantal bibliotheken in Utrechtse regio

Het aantal fysieke bibliotheken is de afgelopen decennia in heel Nederland sterk afgenomen. In 2000 telde Nederland 542 openbare bibliotheekorganisaties, een aantal dat in 2019 gedaald is tot 145. Veel kleinere bibliotheken zijn opgegaan in grotere bibliotheekinstellingen. Door deze ontwikkeling is de afstand tot bibliotheken in veel gemeenten binnen de provincie Utrecht toegenomen. Dit geldt voornamelijk in de kleinere gemeenten: in Montfoort (1 km in 2012 naar 6,6 km in 2019), in Lopik (1,3 km in 2012 naar 6,6 km in 2019). De provincie Utrecht kent momenteel negen bibliotheekorganisaties, welke gezamenlijk een provinciaal netwerk vormen. Dit Utrechts netwerk wisselt onderling de anderhalf miljoen items die zij in collectie hebben uit. Ook worden samenwerkingen aangegaan buiten de provinciegrens. Door investeringen in vernieuwing te delen, wordt aldus BISC Utrecht geld bespaard.

Bron: Het Utrechts Bibliotheeknetwerk – (biscutrecht.nl)