Welbevinden en eenzaamheid
In de gemeente Utrecht hebben relatief veel ouderen geen contact met buren of familie
Het blijkt niet vanzelfsprekend voor alle ouderen om sociale contacten te onderhouden met familie, vrienden of buren. Ruw geschat kan van ongeveer één op de tien senioren in de provincie Utrecht gezegd worden dat deze geen contact heeft met vrienden (9,4%) en/of buren (10,4%). Voor één op de zestien senioren geldt dat zij geen contact hebben met familie. Waar het gaat om geen contact hebben met buren, en men elkaar ook niet groet, liggen de scores relatief hoog in de gemeenten Utrecht (15,2%), Nieuwegein (12,7%) en Wijk bij Duurstede (12,3%). Relatief laag liggen de scores in Bunnik (4,4%) en Montfoort (8%). Waar het gaat om geen contact hebben met familie, speelt dit relatief vaak in Utrecht (13,1%), Nieuwegein en IJsselstein (beide 8,1%). Relatief weinig speelt dit in Bunschoten (1,6%), Renswoude (2,9%) en Woudenberg (3,1%).
|
Sociale contacten 65-plussers provincie Utrecht (2020) |
||||
|
|
Gaat niet bij familie/vrienden/buren langs of komen niet bij hem of haar thuis |
Geen contact met familie |
Geen contact met vrienden |
Heeft geen contact met buren en groet ook niet |
|
Amersfoort |
9,2% |
6,4% |
9,3% |
11,3% |
|
Baarn |
9,1% |
4,4% |
7% |
10,1% |
|
Bunnik |
10,6% |
4,6% |
9,3% |
4,4% |
|
Bunschoten |
6,4% |
1,6% |
8,9% |
9,6% |
|
De Bilt |
10,5% |
6,1% |
9,1% |
11,5% |
|
De Ronde Venen |
8,1% |
6,1% |
6,5% |
10,9% |
|
Eemnes |
6,9% |
4,2% |
8,8% |
10,7% |
|
Houten |
7,9% |
3,5% |
10% |
9,5% |
|
IJsselstein |
9,7% |
8,1% |
8,7% |
11,9% |
|
Leusden |
8,5% |
6,5% |
9,1% |
9,8% |
|
Lopik |
9,7% |
6,1% |
9,6% |
9,9% |
|
Montfoort |
8,4% |
4,3% |
8,2% |
8% |
|
Nieuwegein |
9,6% |
8,1% |
11,8% |
12,7% |
|
Oudewater |
6,9% |
5,9% |
9,8% |
10,6% |
|
Renswoude |
10,7% |
2,9% |
8,9% |
9,6% |
|
Rhenen |
9,6% |
3,9% |
10,7% |
9,6% |
|
Soest |
7,3% |
6,2% |
10,3% |
9,7% |
|
Stichtse Vecht |
8,5% |
7,1% |
11,1% |
9,5% |
|
Utrecht |
* |
13,1% |
7% |
15,2% |
|
Utrechtse Heuvelrug |
10,8% |
6,7% |
9,3% |
9,7% |
|
Veenendaal |
8,4% |
5,3% |
8,1% |
10,4% |
|
Vijfheerenlanden |
8,2% |
4,7% |
10,6% |
11,1% |
|
Wijk bij Duurstede |
8,9% |
6,5% |
10,3% |
12,3% |
|
Woerden |
9,7% |
4,8% |
9% |
9,2% |
|
Woudenberg |
7,9% |
3,1% |
8,4% |
9,6% |
|
Zeist |
9,9% |
6,6% |
8,7% |
10,7% |
|
Totaal |
9,0% |
5,9% |
9,4% |
10,4% |
|
Bron: ggdru.buurtmonitor.nl / * Hier zijn geen vergelijkbare gegevens van beschikbaar. |
||||
65-plussers gemiddeld net iets minder ernstig eenzaam dan 18- tot 64-jarigen
In Nederland als geheel kan 11,2% van de gehele volwassen bevolking (≥ 18 jaar) in 2020 als ‘ernstig eenzaam’ worden omschreven. Het RIVM spreekt van ernstige eenzaamheid als inwoners op negen van de elf vragen over emotionele en sociale eenzaamheid op een landelijke gezondheidsvragenlijst, ongunstig scoren. Voor de provincie Utrecht geldt dat het aandeel ernstig eenzamen met 9,8% onder het landelijke gemiddelde ligt. Kijken we naar afzonderlijke leeftijdsgroepen, dan valt op dat in 2020 de groep 18- tot 64-jarigen (10%) in de provincie Utrecht gemiddeld iets eenzamer is dan de groep 65-plussers (9,1%). Waar het de groep 65-plussers betreft is er het vaakst sprake van ernstige eenzaamheid in de gemeenten Utrecht (12,9%), Nieuwegein (10,8%) en Vijfheerenlanden (10,3%). Het minst sprake van ernstige eenzaamheid onder inwoners van 65 jaar en ouder is er in 2020 in Eemnes (4,3%), Woudenberg (5,6%) en Bunnik (6%).
|
Ernstige eenzaamheid naar gemeente in provincie Utrecht (2020) |
|||
|
|
Volwassenen totaal |
18-64 jaar |
65+ |
|
Amersfoort |
9,8% |
10% |
8,9% |
|
Baarn |
9,9% |
10,3% |
9,1% |
|
Bunnik |
7,6% |
8,3% |
6% |
|
Bunschoten |
7,6% |
7,6% |
7,4% |
|
De Bilt |
8,7% |
9% |
7,9% |
|
De Ronde Venen |
7% |
7% |
7% |
|
Eemnes |
7,1% |
8,1% |
4,3% |
|
Houten |
7,2% |
7,2% |
6,9% |
|
IJsselstein |
7,2% |
6,8% |
8,6% |
|
Leusden |
8,5% |
8,9% |
7,2% |
|
Lopik |
5,3% |
4,7% |
7,3% |
|
Montfoort |
6,7% |
6,6% |
7% |
|
Nieuwegein |
12,9% |
13,5% |
10,8% |
|
Oudewater |
9,3% |
9,3% |
9,4% |
|
Renswoude |
6% |
5,8% |
6,6% |
|
Rhenen |
8% |
8,7% |
6,3% |
|
Soest |
8,3% |
8,1% |
8,6% |
|
Stichtse Vecht |
9,2% |
9,3% |
8,7% |
|
Utrecht |
11,4% |
11,2% |
12,9% |
|
Utrechtse Heuvelrug |
7,9% |
7,6% |
8,7% |
|
Veenendaal |
11,1% |
12% |
8,1% |
|
Vijfheerenlanden |
12,3% |
12,9% |
10,3% |
|
Wijk bij Duurstede |
10,1% |
10,8% |
7,7% |
|
Woerden |
8,7% |
8,9% |
8,2% |
|
Woudenberg |
7% |
7,5% |
5,6% |
|
Zeist |
9,9% |
10% |
9,7% |
|
Nederland |
11,2% |
* |
10,3% |
|
Provincie Utrecht |
9,8% |
10% |
9,1% |
|
Bronnen: ggdru.buurtmonitor.nl, Gezondheidsmonitor volwassenen en senioren |
|||
Ernstige eenzaamheid in provincie Utrecht onder landelijk gemiddelde
In Nederland als geheel kan 11,2% van de volwassen bevolking in 2020 als ‘ernstig eenzaam’ worden omschreven. Het RIVM spreekt van ernstige eenzaamheid als inwoners op negen van de elf vragen over emotionele en sociale eenzaamheid op een landelijke gezondheidsvragenlijst, ongunstig scoren. Voor de provincie Utrecht geldt dat 9,8% van de volwassen bevolking ernstig eenzaam is. Relatief het vaakst zijn dit inwoners van de gemeenten Nieuwegein (12,9%), Vijfheerenlanden (12,3%) en Utrecht (11,4%), relatief het minst vaak inwoners van Lopik (5,3%), Renswoude (6%) en Montfoort (6,7%).
Verschillen tussen leeftijdsgroepen
Kijken we naar verschillen tussen leeftijdsgroepen, dan valt op dat in 2020 de groep 18-64 jarigen (10%) gemiddeld eenzamer is dan de groep 65-plussers (9,1%). In de groep 18-64 jaar is er het vaakst sprake van ernstige eenzaamheid in de gemeenten Nieuwegein (13,5%), Vijfheerenlanden (12,9%) en Veenendaal (12%). Waar het de groep 65-plussers betreft is er het vaakst sprake van ernstige eenzaamheid in de gemeenten Utrecht (12,9%), Nieuwegein (10,8%) en Vijfheerenlanden (10,3%). Het minst sprake van ernstige eenzaamheid onder inwoners van 65 jaar en ouder is er in 2020 in Eemnes (4,3%), Woudenberg (5,6%) en Bunnik (6%).
|
Ernstige eenzaamheid naar gemeente in provincie Utrecht (2020) |
|||
|
|
Volwassenen totaal |
18-64 jaar |
65+ |
|
Amersfoort |
9,8% |
10% |
8,9% |
|
Baarn |
9,9% |
10,3% |
9,1% |
|
Bunnik |
7,6% |
8,3% |
6% |
|
Bunschoten |
7,6% |
7,6% |
7,4% |
|
De Bilt |
8,7% |
9% |
7,9% |
|
De Ronde Venen |
7% |
7% |
7% |
|
Eemnes |
7,1% |
8,1% |
4,3% |
|
Houten |
7,2% |
7,2% |
6,9% |
|
IJsselstein |
7,2% |
6,8% |
8,6% |
|
Leusden |
8,5% |
8,9% |
7,2% |
|
Lopik |
5,3% |
4,7% |
7,3% |
|
Montfoort |
6,7% |
6,6% |
7% |
|
Nieuwegein |
12,9% |
13,5% |
10,8% |
|
Oudewater |
9,3% |
9,3% |
9,4% |
|
Renswoude |
6% |
5,8% |
6,6% |
|
Rhenen |
8% |
8,7% |
6,3% |
|
Soest |
8,3% |
8,1% |
8,6% |
|
Stichtse Vecht |
9,2% |
9,3% |
8,7% |
|
Utrecht |
11,4% |
11,2% |
12,9% |
|
Utrechtse Heuvelrug |
7,9% |
7,6% |
8,7% |
|
Veenendaal |
11,1% |
12% |
8,1% |
|
Vijfheerenlanden |
12,3% |
12,9% |
10,3% |
|
Wijk bij Duurstede |
10,1% |
10,8% |
7,7% |
|
Woerden |
8,7% |
8,9% |
8,2% |
|
Woudenberg |
7% |
7,5% |
5,6% |
|
Zeist |
9,9% |
10% |
9,7% |
|
Nederland |
11,2% |
. |
. |
|
Provincie Utrecht |
9,8% |
10% |
9,1% |
|
Bron: GGD monitor volwassenen en senioren, Gezondheidsmonitor volwassenen en senioren |
Ernstige eenzaamheid neemt over de tijd toe bij 18-64 jarigen
Niet altijd is het aandeel ernstig eenzamen in de middenleeftijdsgroep (18-64 jarigen) groter geweest dan bij de groep ouderen (65+). In 2012 was de groep ouderen nog iets vaker ernstig eenzaam (8,1%) dan de middenleeftijdsgroep (7,7%). In 2016 was het aandeel voor beide groepen even groot (9,3%). In 2020 zien we voor het eerst dat de middenleeftijdsgroep vaker ernstige eenzaamheid ervaart dan de ouderen. Wat hier de oorzaak van is, is nog niet onderzocht. Mogelijk speelt de invloed van de pandemie een rol, die vooral ook tot veel eenzaamheidsklachten onder de gehele bevolking heeft geleid. Opmerkelijk is wel dat er in de middenleeftijdsgroep een duidelijke stijgende lijn waarneembaar is tussen 2012 en 2020 van ernstige eenzaamheidservaringen.
|
Ontwikkeling ernstige eenzaamheid 2012-2020 provincie Utrecht naar leeftijdsgroep |
|||
|
|
2012 |
2016 |
2020 |
|
18-64 jarigen |
7,7% |
9,3% |
10,0% |
|
65+ |
8,1% |
9,3% |
9,1% |
|
|
|
|
|
|
Bron: ggdru.buurtmonitor |
Bron: Ernstige eenzaamheid per gemeente, wijk en buurt (rivm.nl), https://ggdru.buurtmonitor.nl/
COVID- 19
Kindertelefoon en Luisterlijn rapporteren méér en andersoortige gesprekken
De negatieve impact van de pandemie op het persoonlijk leven is onder andere terug te zien in de toename en veranderde inhoud van gesprekken die de Kindertelefoon en de Luisterlijn in 2020 voerden. In 2020 werden er vanuit De Kindertelefoon gemiddeld 1.400 gesprekken per dag gevoerd, waar dat er in 2019 nog 1.100 waren. Tijdens de eerste lockdown werd er volgens onderzoeksgegevens weliswaar veel vaker dan normaal contact opgenomen, maar de onderwerpen waarover gesproken werd, waren niet echt veranderd. Wel kregen ze een ‘coronajasje’, zoals ‘Hoe vraag ik iemand verkering in coronatijd?’. Later in het jaar wordt echter een verschuiving gezien in de gespreksonderwerpen. Kinderen voelden zich steeds vaker somber door een gebrek aan sociale contacten en afleiding zoals school, hobby’s en sport. Ook werd er vaker contact opgenomen over huiselijk geweld en emotionele problemen zoals depressie, zelfdoding en eenzaamheid. Tegelijkertijd werd er een afname gezien van gesprekken die gingen over ‘normale puberzaken’, zoals verliefdheid, vriendschap en verkering. Er werd ook een verschuiving naar meer chatgesprekken gezien. Dit wordt door de organisatie verklaard uit het feit dat door de lockdown er soms minder privacy was voor kinderen, en chatten daarop uitkomst bood. Daarnaast blijkt dat chatgesprekken vaker over zwaardere onderwerpen gaan en gemiddeld langer duren dan een telefoongesprek. (De Kindertelefoon, 2021) Ook voor de Luisterlijn geldt dat er in 2020 veel meer gesprekken gevoerd zijn dan een jaar daarvoor: 357.000 in 2020 ten opzichte van 323.000 in 2019 (+10%). In de gesprekken van 2020 gaat het, anders dan in 2019, frequent over gevoelens van stress. (Luisterlijn, 2020)
Bron: Maatschappelijke impact van de coronapandemie in de provincie Utrecht. Een tussenstand. (Oktober 2021)
Databank
In de databank vindt u onder andere de volgende indicatoren:
- % ernstig eenzaam 19-65 jaar
- % ernstig eenzaam 65+
- % sociaal geïsoleerd 19-65 jaar
- % sociaal geïsoleerd 65+
- % eenzaam, niet sociaal geïsoleerd 19-65 jaar
- % eenzaam, niet sociaal geïsoleerd 65+
- Score sociale cohesie