Leeftijd

Meer oudere ouderen in toekomst (dubbele vergrijzing)

Kijken we iets preciezer naar de groei van het aantal 65-plussers in de toekomst, dan kunnen we ook een aantal subgroepen onderscheiden. Het NIDI (Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut) voorspelt bijvoorbeeld een algehele sterke toename van het aantal 80-plussers in de toekomst en noemt dit de ‘dubbele vergrijzing’: er komen én meer ouderen én deze zijn van een ‘oudere’ leeftijd. Het instituut schat dat het aandeel 80-plussers in Nederland in 2050 tussen de 8% en 13% uitkomt. (NIDI, 2021) De tabel geeft een beeld van het aantal ouderen per leeftijdsgroep in de komende decennia binnen de provincie. Volgens deze prognose zijn er in 2040 114.700 inwoners van 80 jaar of ouder.

Prognose aantal inwoners provincie Utrecht vanaf 65 jaar, 2020-2050

Door verandering leeftijdsopbouw straks minder mantelzorgers

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft berekend hoeveel mensen in de toekomst potentieel in staat zijn om informele zorg te bieden aan één hoogbejaarde. In 1975 bedraagt het cijfer voor Nederland nog 30, hierna zet een sterke daling in waardoor het cijfer in 2015 terecht is gekomen op 15. In de toekomst zet de gestage daling door en zal in 2040 naar verwachting op 6 uitkomen. Dit betekent dat er nu ruim twee keer zoveel potentiële zorgverleners voor elke 85-plusser beschikbaar zijn als over ruim 20 jaar. Voor de provincie Utrecht geldt volgens het PBL dat deze trend vrijwel parallel verloopt met die van Nederland.

Bron: PBL (2018); Regionale ontwikkelingen in het aantal potentiële helpers van oudere ouderen 1975-2040

Vooral vergrijzing in kleinere gemeenten voorzien

De vergrijzing zal volgens het Planbureau voor de leefomgeving (PBL) overal in Nederland plaatsvinden, maar aan de randen van Nederland gaat dit sneller dan in de Randstad. De verwachting is dat de regionale verschillen eerst groter zullen worden en daarna weer afnemen. Naar verwachting zal in 2030 rond de 25% van de inwoners van een kleinere gemeente 65 jaar of ouder zijn, tegenover 15% in de grote steden. Grote steden vergrijzen maar licht, middelgrote gemeenten vergrijzen wat meer en kleinere gemeenten vergrijzen sterk. De grote steden zijn in vergelijking met het jaar 2000 niet verder vergrijsd, terwijl de kleinere gemeenten bovengemiddeld snel vergrijsden. Deze trend zal zich volgens het PBL doorzetten tot 2030. Weliswaar komen er in de grote steden meer ouderen bij, maar het tempo van vergrijzing ligt beduidend lager dan in de kleinere gemeenten. Van de vier grote steden in Nederland is Utrecht (stad) het minst vergrijsd. Utrecht zal ook in 2035 nog steeds de minst vergrijsde grote stad zijn, met 17% 65-plussers, tegenover ongeveer 20% in andere grote steden.

Bron: PBL/CBS, Regionale bevolkings- en huishoudensprognose 2016-2040: sterke regionale verschillen. (2016), : https://www.pbl.nl/publicaties/pbl-cbs-regionale-bevolkings-en-huishoudensprognose-2019

Groene en grijze druk

Relatief hoge grijze druk in Utrechtse Heuvelrug, De Bilt en Baarn

De leeftijdsopbouw in een gebied zegt iets over de mate waarin er arbeidspotentieel is, er voorzieningen moeten zijn voor kinderen (onderwijs, zorg) en ouderen (zorg, woningbouw). Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) noemt de continue vergrijzing één van de belangrijkste structurele trends op dit moment. Met name de kleinere gemeenten in de provincie Utrecht zullen hier in toenemende mate mee te maken krijgen. De grijze druk is de verhouding tussen het aantal 65-plussers ten opzichte van de zogenaamde ‘productieve’ leeftijdsgroep van 20 tot 65 jaar. De grijze druk is binnen de provincie Utrecht relatief hoog in de gemeenten Utrechtse Heuvelrug, De Bilt en Baarn.

Bron: CBS

Demografische druk provincie Utrecht (2020)

Bron CBS

Ouderen blijven langer gezond en actief 

De levensverwachting van burgers in het algemeen stijgt van 81,6 jaar in 2015 naar bijna 86 jaar in 2040. Volgens het RIVM hebben we in 2040 op 65-jarige leeftijd nog gemiddeld 14 jaar in goede ervaren gezondheid te gaan en 16 jaar zonder beperkingen. Daarnaast zal de levensverwachting zonder beperkingen voor zowel mannen als vrouwen toenemen. De levensverwachting zonder beperkingen neemt in die periode toe van 72,9 naar 77,1 jaar voor mannen (een toename van 4,3 jaar) en van 70,7 naar 74,9 jaar voor vrouwen (een toename van 4,2 jaar). Het gaat hier om beperkingen in het uitvoeren van activiteiten op het gebied van zien, horen en bewegen. De levensverwachting zonder beperkingen stijgt meer dan de totale levensverwachting.

Bron: CBS, Prognose periode-levensverwachting; geslacht en leeftijd, 2020-2070. (2020). https://www.cbs.nl/nl-nl/cijfers/detail/84883NED, RIVM, Verder kijken dan corona, over de toekomst van onze gezondheid, Trendscenario, Sterfte en levensverwachting. (2020). Trendscenario | Sterfte en levensverwachting | Volksgezondheid Toekomst Verkenning