De bereikbaarheid en de daarbij behorende infrastructuur op het gebied van vervoer speelt in onze samenleving een steeds crucialere rol. Mensen besteden dagelijks gemiddeld circa 60 à 70 minuten tijd aan verplaatsingen ten behoeve van bijvoorbeeld school, werk en sport en willen graag dat economische centra en maatschappelijke voorzieningen goed bereikbaar zijn. Al deze mobiliteit heeft ook een keerzijde in de vorm van nadelige effecten op de gezondheid en op de aantrekkelijkheid en kwaliteit van de leefomgeving. Teveel mobiliteit zet ook de bereikbaarheid van economische centra onder druk.
De provincie Utrecht heeft een unieke positie. Het ligt centraal in het netwerk van de kennisregio’s Amsterdam, Utrecht, Delft/Rotterdam, Wageningen en Eindhoven. Het wegennetwerk in de provincie kent een hoge dichtheid en het aanbod van treindiensten is hoog. Utrecht wordt ook wel de draaischijf genoemd van het verkeer en vervoer in heel Nederland. Ook de (logistieke) verbinding met Europa en de rest van de wereld kan goed genoemd worden. Op een gemiddelde werkdag gaat 14% van de auto’s vanuit de provincie naar een bestemming buiten de provincie; 13% komt van buiten de provincie naar de provincie en 19% vertrekt van buiten de provincie en gaat via de provincie naar een bestemming buiten de provincie. 54% blijft in de provincie Utrecht.(i)
Door de groei van de bevolking en de economie is er ook mobilteitsgroei. In studies van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Bureau vor de Statistiek (CBS)(ii) (Toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving (WLO)) wordt de verwachting uitgesproken dat zowel bij lage als hoge scenario’s het aantal reizigerskilometers tot 2050 toeneemt. Geïndexeerd voor het jaar 2010 (waarbij 2010 de waarde 100 krijgt) is de verwachting dat zowel het aantal reizigerskilometers als autobestuurders in de Randstad (Utrecht, Noord-Holland, Zuid-Holland en Flevoland) groeit tot 165 in 2050 (hoge scenario). Voor Nederland totaal is dat 158. Ook in het lage scenario is er nog sprake van duidelijke groei (127 in 2050 in de Randstad). Voor het aantal voertuigverliesuren op het hoofdwegenet is de verwachte groei in het hoge scenario in 2050 in de Randstad zelfs 196 en in Nederland totaal 186.(iii)
Gemiddeld in Nederland is 48% van de inwoners in het bezit van een auto. Voor de provincie Utrecht ligt dit aandeel op 50%. Relatief veel autobezitters zijn er in Flevoland (83%), Noord-Brabant (53%) en Drenthe (52%). Relatief weinig autobezitters zijn er in Noord- en Zuid-Holland (42%). Kijken we naar het percentage huishoudens dat geen auto bezit dan zien we dat dat cijfer relatief hoog is in Noord-Holland (18%), Zuid-Holland en Groningen (16%). Relatief laag is het cijfer in de provincies Drenthe (7%), Overijssel, Zeeland en Noord-Brabant (9%). Voor de provincie Utrecht geldt dat 13% van de huishoudens geen auto bezit.
Binnen de provincie Utrecht zijn grote verschillen zichtbaar wat autobezit betreft. Er zijn 15 gemeenten waar het gemiddelde onder het provinciaal gemiddelde ligt. Het laagst ligt dit in de gemeente Utrecht, waar 39% van de inwoners een auto heeft, gevolgd door IJsselstein en Bunschoten. Voor de gemeenten Zeist, Amersfoort en Vianen geldt het tegenovergestelde en is er sprake van een bovengemiddeld autobezit (meer dan 60%). Het relatief lage autobezit van bewoners in de gemeente Utrecht wordt door onderzoekers mede in verband gebracht met goede toegangsmogelijkheden tot openbaar vervoer in de gemeente en gebruikmaking van een deelautosysteem.(iv)
Autobezit
| Aantal auto’s | % Huishoudens
|
|---|---|---|
Groningen | 0,45 | 16% |
Friesland | 0,48 | 10% |
Drenthe | 0,52 | 7% |
Overijssel | 0,48 | 9% |
Flevoland | 0,83 | 11% |
Gelderland | 0,48 | 10% |
Utrecht | 0,5 | 13% |
Noord-Holland | 0,42 | 18% |
Zuid-Holland | 0,42 | 16% |
Zeeland | 0,51 | 9% |
Noord-Brabant | 0,53 | 9% |
Limburg | 0,51 | 11% |
Nederland | 0,48 | 13% |
Bron: Klimaatmonitor en CBS
(i) Bron: Verkeersmodel provincie Utrecht (2016)
(ii) Bron: Nederland in 2030-2050: twee referentiescenario’s – Toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving (WLO). PBL en CBS; 2015
(iii) Bron: Welvaart en Leefomgeving (WLO), 2015. *Onder Randstad wordt hier begrepen: Noord Holland, Zuid Holland, Utrecht en Flevoland. Cijfers zijn geïndexeerd naar het jaar 2010. (2010=100)
(iv) Bron: OVIN, 2015. Het gaat hier om een steekproef, die niet volledig representatief is op gemeenteniveau. Hoewel voorzichtigheid daarom geboden is, wordt er wel een sterke splitsing zichtbaar.